Japon Estetiğinin Doğuşu: Limon Kokusu
Dr. Naoki Yamamoto
Yonezu Kenshi tarafından seslendirilen Lemon (Limon) şarkısı[1] 2018 yılında Japonya'da en çok dinlenen şarkı oldu. Youtube'da 7.6 milyardan fazla izlendi ve birçok şarkıcı hala cover videoları yüklüyor. Yonezu, sona ermiş bir aşk karşısında eski sevgilisini hala unutamadığını ifade ediyor. Şimdi burada önemli olan şey, şarkının adıdır. Sanatçı, kalbindeki unutamadığı kişiyi hatırlatıcı unsur olarak limon kokusunu şöyle kullanıyor:
あの日の悲しみさえあの日の苦しみさえ
そのすべてを愛してたあなたとともに
胸に残り離れない
苦いレモンの匂い
O günün üzüntüsünü, o günün acısını bile
Hepsini seninle sevdim
Kalbimde yer ediyor ve gitmiyor
Acı limon kokusu
Sevgiliyi hatırlamayı tetikleyen şey her kişi için farklı olabilir; giyilen kıyafetin rengi, deseni ya da o kişiye özgü bir jest gibi. Peki neden limon kokusu? Aslında bunun kökeni Heian dönemi şarkı sözlerinde bulunabilir:
五月待つ 花橘の香をかげば 昔の人の 袖の香ぞする
Satsuki matsu hanatachibana no ka wo kageba mukashi no hito no sode no ka zo suru
Mayıs'ın gelmesini bekleyen Tachibana (Japon Narenciye) çiçeklerini koklamak
bana eski bir sevgilinin yen[2] kokusunu hatırlatıyor.
Heian toplumunda ne gaz ne de elektrik lambası vardı, bu nedenle günümüzden farklı olarak binalar yeterli aydınlatma ortamına sahip değildi. Giysilerdeki parfüm, karanlıkta birbirini tanımak için önemli bir araçtı. Soylular, bireyselliklerini ifade etmek ve kendine has kokular kullanmak için kıyafetlere sürülen parfümler icat etti. Zaman içinde parfüm kültürü bir Japon sanat formuna evrilerek, kodo olarak bilinen parfüm kokusunu belirleme oyununa dönüştü. Parfüm söz konusu olduğunda, genelde misk ve gül gibi güçlü kokular tercih edilir, ancak Japonya'da aşkın parfümü turunçgil bazlıdır. Turunçgillerin taze, narin, tatlı ve acı kokusu, gençlerin karmaşık ve çelişkili duygularının sembolüdür. Ayrıca narenciye kokularının kalıcı olmadığı bilinmektedir. Japonların güzelliği kırılgan ve narin olanda bulma estetiği, koku tercihlerinde de kendini göstermektedir.
*Yazıda kullanılan kapak resmi: Lemons (1992), Funasaka Yoshisuke
[1] 米津玄師 - Lemon Kenshi Yonezu https://youtu.be/SX_ViT4Ra7k [2] Yen (Japoncada sode 袖, kıyafetlerin kol kısmı)